© Barbara Dańska-Borsiak Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
Rozwój społeczny i poprawa warunków materialnych spowodowały, że dla okre-ślenia poziomu życia coraz mniej istotny jest produkt krajowy brutto (PKB), a coraz większego znaczenia nabierają aspekty niematerialne, nieuwzględniane w tym mierniku. Głównym celem badania omawianego w artykule jest ocena, w jakim stopniu PKB per capita można uznać za wy-starczający wskaźnik poziomu życia w powiatach. Dodatkowe zamierzenia to stworzenie rankin-gów i wskazanie powiatów o najwyższych wartościach obu analizowanych cech oraz sprawdze-nie, czy wpływ pandemii COVID-19 był zróżnicowany w powiatach i czy pandemia zmieniła rela-cję zachodzącą między badanymi cechami.
Przeprowadzone analizy obejmowały oszacowanie PKB per capita dla powiatów, z zastoso-waniem autorskiej modyfikacji metod proponowanych w literaturze, zestawienie wartości tego wskaźnika z wartościami syntetycznej miary poziomu życia (MPZ) skonstruowanej za pomocą metody Hellwiga i porównanie ich rozkładów przestrzennych. Wykorzystano dane dla 380 po-wiatów zaczerpnięte z Banku Danych Lokalnych GUS. Do analizy wybrano dane za lata 2019 i 2020.
Na podstawie wartości współczynnika korelacji Spearmana stwierdzono, że w większości po-wiatów wysoki/niski poziom PKB per capita współwystępuje z wysokim/niskim poziomem życia. Istnieją jednak, głównie w Polsce południowo-wschodniej, miasta na prawach powiatu o bardzo wysokich wartościach MPZ i PKB per capita zawierających się w trzeciej grupie kwartylowej, oto-czone powiatami, w których wartości MPZ i PKB per capita są o wiele niższe. Zależność między badanymi cechami jest umiarkowana i porównywalna w analizowanych latach, a zatem ocena poziomu życia ludności tylko na podstawie PKB per capita byłaby nieadekwatna. W 2020 r. w porównaniu z 2019 r. nie nastąpiły istotne zmiany w rozkładach przestrzennych obu zmien-nych ani znaczące przesunięcia w rankingach powiatów.
PKB per capita, poziom życia, rozwój społeczny, powiat, miara syntetyczna Hellwiga
I31, O40, R11, R12
Balicki, A. (2013). Statystyczna analiza wielowymiarowa i jej zastosowania społeczno-ekonomiczne (wyd. 2). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Chmielewska, B. (2022). Degree and scope of the fulfillment of needs as indicators of living standard and life quality. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej. Problems of Agricultural Economics, 370(1), 107–125. https://doi.org/10.30858/zer/145776.
Ciołek, D. (2017). Oszacowanie wartości produktu krajowego brutto w polskich powiatach. Gospo-darka Narodowa, 289(3), 55–87. https://doi.org/10.33119/GN/100738.
Coyle, D. (2014). GDP: A Brief but Affectionate History. Princeton University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctvc77mfx.
Dańska-Borsiak, B. (2022a). GDP and TFP in poviats of the Łódzkie voivodeship. Estimation and analysis of differentiation. Econometrics. Ekonometria. Advances in Applied Data Analysis, 26(1), 16–30. https://doi.org/10.15611/eada.2022.1.02.
Dańska-Borsiak, B. (2022b). PKB per capita a poziom życia mieszkańców powiatów województwa łódzkiego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, (59), 15–28. https://doi.org/10.14746/rrpr.2022.59.03.
Dańska-Borsiak, B. (2022c). The Standard of Living and Its Dimensions in NUTS–4 Districts in Po-land. An Analysis of Diversification. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, (1), 59–79. https://doi.org/10.18778/0208-6018.358.04.
Dąbrowska, A. (2017). Jakość życia – aspekty definicyjno-badawcze. W: K. Błoński, A. Burlita, J. Witek (red.), Pomiar jakości życia na poziomie lokalnym (na przykładzie powiatu wałeckiego) (s. 11–18). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. http://www.wneiz.pl/katedry/market/blonski_pomiar_jakosci_zycia_poziom_lokalny.pdf.
Dykas, P., Misiak, T. (2018). Przestrzenne zróżnicowanie łącznej produktywności czynników pro-dukcji w grupach powiatów. Studia Prawno-Ekonomiczne, 109, 205–223. https://doi.org/10.26485/SPE/2018/109/13.
Genstwa, N. (2020). Środowiskowa krzywa Kuznetsa: przegląd teoretyczno-metodyczny. Rozwój Re-gionalny i Polityka Regionalna, (49), 39–50. https://doi.org/10.14746/rrpr.2020.49.04.
Główny Urząd Statystyczny. (2019). Regionalne zróżnicowanie jakości życia w Polsce w 2018 r. Wy-niki Badania spójności społecznej 2018. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/regionalne-zroznicowanie-jakosci-zycia-w-polsce -w-2018-roku-wyniki-badania-spojnosci-spolecznej-2018,31,1.html .
Główny Urząd Statystyczny. (2020). Jakość życia i kapitał społeczny w Polsce. Wyniki Badania spój-ności społecznej 2018. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/jakosc-zycia-i-kapital-spoleczny-w-polsce-wyniki-badania-spojnosci-spolecznej-2018,4,3.html.
Grossman, G. M., Krueger, A. B. (1995). Economic growth and the environment. The Quarterly Journal of Economics, 110(2), 353–377. https://doi.org/10.2307/2118443.
Hellwig, Z. (1968). Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr. Przegląd Statystyczny, 15(4), 307–327.
Hwang, C. L., Yoon, K. (1981). Methods for Multiple Attribute Decision Making. W: M. Beckmann, H. P. Künzi (red.), Multiple Attribute Decision Making. Methods and Applications A State-of-the -Art Survey (s. 58–191). Springer-Verlag. https://doi.org/10.1007/978-3-642-48318-9_3.
Kądziołka, K. (2021). Propozycja miernika oceny poprawności metod porządkowania liniowego. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, (15), 19–33. https://doi.org/10.26366/PTE.ZG.2021.201.
Kusterka-Jefmańska, M., Jefmański, B. (2017). Jakość życia mieszkańców powiatu wałeckiego w świetle wyników Indeksu Jakości Życia. W: K. Błoński, A. Burlita, J. Witek (red.), Pomiar jakości życia na poziomie lokalnym (na przykładzie powiatu wałeckiego) (s. 83–98). Wydawnictwo Nau-kowe Uniwersytetu Szczecińskiego. http://www.wneiz.pl/katedry/market/blonski_pomiar_jakosci_zycia_poziom_lokalny.pdf.
Majecka, A., Nowak, P. (2019). Uwarunkowania jakości życia w polskich województwach. Nierów-ności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 59(3), 149–161. https://doi.org/10.15584/nsawg.2019.3.10.
Panek, T. (2016). Jakość życia – od koncepcji do pomiaru. Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Hand-lowej w Warszawie.
Panek, T., Zwierzchowski, J. (2019). Analiza porównawcza jakości życia w Polsce w układzie woje-wódzkim w ramach podejścia możliwości (ISiD Working Papers, nr 51). https://cor.sgh.waw.pl/bitstream/haddle/20.500.12182/1285/ISID%20_WP_51_2019.pdf?sequence=2&isAllowed=y.
Polak, E. (2016). Jakość życia w polskich województwach – analiza porównawcza wybranych regio-nów. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (48), 66–89. https://doi.org/10.15584/nsawg.2016.4.6.
Samuelson, P. A., Nordhaus, W. D. (2010). Economics (wyd. 19). McGraw-Hill/Irwin.
Słaby, T. (2017). Przegląd koncepcji pomiaru jakości życia ludności. W: K. Błoński, A. Burlita, J. Witek (red.), Pomiar jakości życia na poziomie lokalnym (na przykładzie powiatu wałeckiego) (s. 19–30). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. http://www.wneiz.pl/katedry/market/blonski_pomiar_jakosci_zycia_poziom_lokalny.pdf.
Sobolewski, M., Migała-Warchoł, A., Mentel, G. (2014). Ranking poziomu życia w powiatach w la-tach 2003–2012 z uwzględnieniem korelacji przestrzennych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 6(308), 159–172. https://czasopisma.uni.lodz.pl/foe/article/view/272/255.
Stiglitz, J. E., Fitoussi, J. P., Durand, M. (2019). Poza PKB. Mierzmy to, co ma znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego (tłum. Z. Matkowski). OECD Publishing, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne. https://doi.org/10.1787/e2b4d21b-pl.
Stiglitz, J. E., Sen, A., Fitoussi, J. P. (2009). Report by the Commission on the Measurement of Eco-nomic Performance and Social Progress. https://ec.europa.eu/eurostat/documents/8131721/8131772/Stiglitz-Sen-Fitoussi-Commission-report.pdf.
Szaban, D. (2019). Poziom życia w powiatach województwa lubuskiego. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 64(11), 25–41. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.7584.
Tokarski, T. (2013). Zróżnicowanie podstawowych zmiennych makroekonomicznych w powiatach. W: M. Trojak, T. Tokarski (red.), Statystyczna analiza przestrzennego zróżnicowania rozwoju ekonomicznego i społecznego Polski (s. 91–138). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wolak, J. (2020). Analiza zmian poziomu życia w powiatach województwa małopolskiego. Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 21(1), 30–38. https://doi.org/10.22630/MIBE.2020.21.1.4.
